Wielu nauczycieli jest przerażona na samą myśl o byciu wychowawcą, a funkcja wychowawcy kojarzona jest z ogromem nowych obowiązków, dodatkową dokumentacją czy wzmożonymi kontaktami z rodzicami uczniów. Mało jest nauczycieli, którzy funkcję wychowawcy chcieliby pełnić, a większość wolałaby z niej zrezygnować. Bycie wychowawcą wiąże się z nieprzyjemnymi sytuacjami i poświęcaniem dodatkowego czasu na rozwiazywanie spraw wychowawczych. Za pełnienie funkcji wychowawcy otrzymujemy dodatkowe wynagrodzenie – min. 300 zł lub więcej w zależności od gminy, w której pracujemy. Wielu wychowawców twierdzi jednak, że kwoty te nie są żadną rekompensatą za wychowawcze obowiązki.
W dzisiejszym artykule przedstawimy wskazówki co robić i czego nie robić, aby być dobrym i skutecznym wychowawcą.
Ustal zasady współpracy z rodzicami
Na pierwszym zebraniu z rodzicami ustal zasady współpracy. Przekaż jak będzie wyglądała Wasza komunikacja, czego od nich oczekujesz, a na co nie wyrażasz zgody. Zapytaj czego rodzice chcieliby od Ciebie – pamiętaj, że nie musisz się na wszystko godzić.
Nie podawaj swojego numeru telefonu rodzicom
W nawiązaniu do wcześniejszego punktu – nie podawaj prywatnego numeru telefonu rodzicom. Nawet jeśli rodzice będą się zarzekać, że nie będą nadużywali tej formy komunikacji to możesz mieć pewność, że będą. Jeżeli Jaś się z kimś pobije – będzie telefon, jeżeli Jaś dostanie zachowanie dobre, a nie bardzo dobre – będzie telefon. Ceń swój prywatny czas. Do komunikacji z rodzicami służy dziennik elektroniczny, rozmowy podczas zebrań i spotkania indywidualne. Jeżeli wyniknie nagła potrzeba kontaktu, to rodzic zadzwoni do szkoły.
Przedstaw wymagania dotyczące zachowania uczniom
Każda szkoła posiada statut, a w nim przedstawione wymagania na poszczególne oceny zachowania lub oczekiwane postawy uczniów. Na pierwszej godzinie wychowawczej warto jest przypomnieć swoim wychowankom jakie są zasady, oczekiwane postawy i za co można otrzymać konkretne oceny zachowania.
Przedstawienie przejrzystych wymagań na początku współpracy pozwoli uniknąć nieporozumień.
Rodzice uczniów często wychodzą z założenia, że ocena bardzo dobra jest oceną wyjściową. Za samo chodzenie do szkoły i nieprzeszkadzanie nauczycielom nie należy się zachowanie bardzo dobre. Na zachowanie bardzo dobre i wzorowe uczeń powinien zapracować.
Masz prawo oczekiwać od ucznia bardzo dobrego udziału w akcjach charytatywnych, pracy na rzecz szkoły i klasy czy udziału w konkursach/zawodach sportowych.
Pamiętaj, że wystawiając ocenę śródroczną i roczną uczniom powinieneś przeprowadzić analizę zachowań uczniowskich z zespołem nauczycieli uczących w klasie, z każdym uczniem z osobna (samoocena) i z samorządem klasowym. Ostateczną decyzję odnośnie oceny zachowania ucznia podejmuje wychowawca, a nie dyrektor czy rada pedagogiczna większością głosów.
Bądź sprawiedliwy
Równe traktowanie uczniów w klasie jest bardzo ważne, ponieważ nasi wychowankowie są świetnymi obserwatorami. Bardzo szybko wyczują, że posiadasz swoich pupilków, albo nie pałasz sympatią do niektórych uczniów. Jeżeli będziesz postrzegany jako niesprawiedliwy wychowawca to stracisz autorytet wśród uczniów.
Bądź profesjonalistą. Zdarza się, że nie przepadamy za jakimś uczniem, ponieważ coś nam powiedział, albo na każdej lekcji nam przeszkadza. Nie zmienia to jednak faktu, że w każdej sytuacji dotyczącej danego ucznia powinniśmy być bezstronni i sprawiedliwi.
Naucz się mówić nie i nie wiem
Jeżeli nie znasz odpowiedzi na zadawane przez rodziców pytanie to powiedz – nie wiem, ale się dowiem. Bądź też stanowczy. Jeżeli coś Ci nie odpowiada to nie bój się powiedzieć nie rodzicom.
Bądź przygotowany na zebrania z rodzicami
Organizacja pracy to istotny, wizerunkowy element w pracy nauczyciela, a tym bardziej w roli wychowawcy. Na zebrania przychodź przygotowany, z listą informacji do przekazania i z planem na spotkanie. Chaotyczny wychowawca nie zrobi dobrego wrażenia na rodzicach.
Postaraj się o interakcję z rodzicami – pytaj ich czy coś wyjaśnić, czy chcą coś dodać i czy mają jakieś pytania.
Nigdy się nie spóźniaj – to brak szacunku dla rodziców. Postaraj się być uśmiechnięty i nie narzekaj na swoją pracę rodzicom.
Jeżeli zauważasz jakieś problemy w klasie np. uczniowie przeszkadzają na lekcjach, to przyjdź na spotkanie z jakąś propozycją działań. Samo przekazanie komunikatu – klasa rozmawia na lekcjach nic nie da.
Sprawdzaj dziennik elektroniczny przed i po zakończeniu pracy
Bądź na bieżąco ze sprawami wychowawczymi. Jeżeli dziennik elektroniczny jest podstawową formą komunikacji z rodzicami to musisz go regularnie sprawdzać.
Nie odpowiadaj rodzicom po 20
Chodzi o wyrobienie sobie pewnego nawyku i przyzwyczajenie rodziców do tego, że masz życie prywatne. Warto o tej zasadzie powiedzieć rodzicom na pierwszym zebraniu.
Przeznacz 1h w tygodniu na uzupełnianie dokumentacji wychowawcy
W każdej szkole wychowawca klasy będzie miał do uzupełnienia dokumenty związane z pracą wychowawczą. Warto ustalić sobie 1h tygodniowo kiedy będziemy tę dokumentację wypełniać.
Realizuj plan pracy wychowawczej
Każdy wychowawca powinien posiadać plan pracy wychowawczej, który realizuje w danym roku szkolnym. Można posiłkować się gotowymi planami, które dostosowujemy pod swoją klasę. Konsekwentnie realizowany plan pracy wychowawczej usystematyzuje Twoje działania, pozwoli zaplanować i zrealizować cele wychowawcze. Wykonany plan będzie także dowodem Twojej skutecznej w pracy wychowawczej.
Plan należy budować w oparciu o program wychowawczo-profilaktyczny szkoły.
Planuj z wyprzedzeniem
Każdy rok szkolny ma powtarzalne elementy związane z kalendarzem świąt i imprez szkolnych, więc warto planować działania z wyprzedzeniem. Dzięki temu dasz sobie czas na organizację akcji i ewentualną korektę popełnianych błędów.
Łap kontakt z każdym wychowankiem
Bardzo często wychowawcy skupiają swoje działania na rozwiązywaniu konfliktów rówieśniczych, w które notorycznie zamieszany jest ten sam uczeń lub grupa uczniów z klasy. Warto pamiętać jednak, że mamy pod opieką całą klasę i uczniowie, którzy nie rozrabiają też potrzebują naszej pomocy i opieki.
Wychowawca wyjaśnia sytuacje, które mają miejsce w szkole. Bardzo często zdarza się. że rodzic zwraca się do wychowawcy z prośbą o interwencję dotycząca sytuacji, która nie miała miejsca w szkole. To nie jest Twoje zadanie. Jeżeli coś działo się pomiędzy uczniami poza szkołą to wyjaśniają to ze sobą rodzice. Nie wyręczaj rodzica w jego obowiązkach.
Szukaj wsparcia u innych wychowawców
Rozmawiaj z innymi wychowawcami o problemach w swojej klasie. Może bardziej doświadczona koleżanka z pracy będzie miała dobry pomysł na rozwiązanie danego problemu.
Reaguj natychmiast
Czasem z pozoru błaha sytuacja może urosnąć do problemu, w który będzie zaangażowany pedagog, psycholog i dyrektor szkoły. Staraj się reagować od razu, nie zostawiaj niewyjaśnionych spraw na kolejną przerwę czy kolejny dzień. Im szybciej zareagujesz, tym mniej pracy będziesz miał później.
Nie wychodź z roli
Zdarza się, że uczniowie i ich rodzice mówią przykre rzeczy do wychowawcy i o wychowawcy. Te słowa często wypowiadane są w emocjach. Nie daj się sprowokować i nie daj się wyprowadzić z równowagi.
Czy można zrezygnować z wychowawstwa?
Nie. Funkcja wychowawcy klasy może być przydzielona każdemu nauczycielowi / pedagogowi (wyjątek stanowi nauczyciel religii), ponieważ mieści się to w zakresie obowiązków nauczyciela wynikających z Karty Nauczyciela. Nauczyciel może złożyć wniosek/prośbę do dyrektora placówki o nieprzydzielanie/zdjęcie z funkcji wychowawcy, ale to dyrektor decyduje czy taką prośbę uwzględnić.
Satysfakcja z roli wychowawcy
Pomimo wielu obowiązków, problemów, które będziemy musieli rozwiązać i trudnych rodziców do przepracowania to bycie wychowawcą potrafi być bardzo satysfakcjonujące. Każdy rozwiązany problem wychowawczy, każda poprawiona przez ucznia ocena czy wygrany konkurs napawa dumą i jest motywacją do dalszej pracy.
Na koniec
Bądź sprawiedliwy, bądź zorganizowany, pamiętaj o każdym wychowanku i nie daj sobie wejść na głowę rodzicom. Dodatkowo miej dystans do roli wychowawcy i nie bierz wszystkiego do siebie. Powodzenia!
Artykuł powstał na bazie wieloletnich doświadczeń nauczycieli wychowawców.